1998-2003: Thành lập 5 Dòng Kẻ và Em

Trong khi theo học Nhạc viện Hà Nội, Giáng Son và người bạn chơi thân từ cấp ba–Lan Hương đã có ý định thành lập một nhóm nhạc tự thể hiện và phối khí những sáng tác của nhóm. Năm 1998, ban nhạc Exotica (tạm dịch: Độc đáo) được thành lập gồm 5 thành viên; Giáng Son (sáng tác, chơi keyboard), Lan Hương (hát chính) và ba người còn lại – một chơi trống, một guitar và đàn organ tự thể hiện, sáng tác và trình diễn các ca khúc của nhóm[32][40][41]. Họ biểu diễn ở các quán cà phê, bar tại Hà Nội[25]. Cùng năm, ban nhạc Exotica đã tham dự Liên hoan Ban nhạc sinh viên toàn quốc lần thứ nhất với 4 ca khúc của Giáng Son và đoạt giải "Đĩa nhạc xanh", riêng cá nhân cô giành giải "Sáng tác xuất sắc nhất". Tuy nhiên, Lan Hương và cô đã rời nhóm do mẫu thuẫn nội bộ.

Tháng 11 năm 1999, Son và Lan Hương đã thành lập nhóm nhạc Du Ca. Nhóm sau đó đã kết nạp 3 thành viên Linh Nga, Thanh Hà và Hồng Ngọc (cũ). Họ thể hiện các sáng tác chủ yếu của thành viên thủ lĩnh chủ chốt – Giáng Son[43]; cô giữ vai trò sáng tác chính (cùng Bảo Lan)[44], chịu trách nhiệm về kỹ thuật và định hình phong cách cho nhóm[45]. Trong khoảng thời gian đó 5 Dòng Kẻ đã có cơ duyên gặp gỡ nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo qua nhạc sĩ Ngọc Đại. Đánh dấu tình bạn cộng tác trong nghệ thuật giữa ông và Son khi cô phổ nhạc bài Cỏ và mưa trong tập thơ Đồng dao cho người lớn[46]. Nguyễn Trọng Tạo, Nguyễn Thụy Kha và Ngọc Đại sau đó còn góp ý thay đổi tên Du Ca vì không phù hợp với phong cách âm nhạc của Giáng Son và gần với tên nhóm nhạc của nhạc sĩ Trần Tiến. Cùng năm, dựa trên đơn đặt hàng của hãng đĩa tư nhân, Du Ca cộng tác cùng nhóm Khoai Tây phát hành album Ngày ban mai. Năm 2000, nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo tặng cái tên khác cho nhóm là 5 Dòng Kẻ[47] (viết tắt là 5DK) – mang ý nghĩa với mỗi thành viên là một dòng kẻ. Một khuông nhạc đầy đủ cùng trưởng nhóm Giáng Son tựa nốt khoá sol nằm ở đầu khuông nhạc[48]. Trải qua nhiều lần thay đổi thành viên, đến tháng 7 năm 2001, 5 Dòng Kẻ mới hoàn thiện với các thành viên Giáng Son, Lan Hương, Hồng Ngọc (mới), Bảo Lan và Thuỳ Linh[49]. Ngày 2 tháng 9 năm 2002, nhóm nhạc tổ chức đêm diễn DK5 BAND ở Magic Moo Club Ha Noi tại phố Thái Thịnh, Hà Nội; và tạo được sự chú ý của giới truyền thông và dư luận[38].

Sau lời thuyết phục của một người bạn và từ chính Son[50], tháng 1 năm 2003, 5 Dòng Kẻ đã đến Sài Gòn với ý định ban đầu để thực hiện album trong 6 tháng và sau đó quyết định tan rã[51]. Tuy nhiên, cũng giống như các nghệ sĩ mới bước chân vào lập nghiệp. Giai đoạn đầu ở đây của họ khá khó khăn[41], mặc dù đã nổi tiếng ở Hà Nội nhưng 5 Dòng Kẻ vẫn chưa được khán giả Sài Gòn biết tới. Tại đây, họ tự tìm địa điểm để biểu diễn[41], hay "[...]phải làm lại từ đầu, mỗi thành viên trong nhóm đã phải nỗ lực rất nhiều, hy sinh rất nhiều kể cả hạnh phúc cá nhân, cái giá phải trả cũng rất lớn"[52] và "[...]lúc mới vào Nam, buồn lắm. Khóc vì ấm ức, khóc vì buồn, khóc vì tủi thân... thậm chí cả khi không có tiền mà không thể nói ra"[49]. Một trong các thành viên nhớ lại: "Những ngày đầu ở Sài Gòn, chúng tôi ở cùng một căn nhà thuê nhỏ xíu, cực khổ nhiều nhưng chị em luôn có nhau. Lúc đầu, phong cách âm nhạc của chúng tôi còn khá lạ lẫm với khán giả Sài Gòn, trang phục cũng chưa phù hợp… tất cả khiến chúng tôi khá rụt rè khi xuất hiện trước công chúng"[53]. Khó khăn trong quá trình sản xuất album diễn ra trong nỗi nhớ nhà và thiếu thốn về ngân sách[33][40]. Nhưng dù khó khăn, thủ lĩnh Giáng Son khẳng định rằng: "Bọn mình đã làm việc quần quật, đã cố gắng sống tử tế và hết mình, đã hát tất cả những gì có thể hát"[54].

Tháng 11 năm 2003, 5 Dòng Kẻ chính thức phát hành album phòng thu đầu tay. Em theo thể loại pop, bao gồm phần lớn các sáng tác của chính Son[33] đã được nhóm biểu diễn trước đó "Sóng", "Mưa" và "Anh". Đặc biệt, trong đó là bản thu đầu tiên của "Cỏ và mưa", một sáng tác theo thể loại blues[37] được lựa chọn để thực hiện video âm nhạc đã gặt hái nhiều thành công và định hình phong cách cho 5 Dòng Kẻ. Riêng Em đã ra mắt thành công và nhận được những đánh giá tích cực từ giới chuyên môn[51][55], sau đó họ phủ sóng hàng loạt trên các sân khấu lớn, chương trình truyền hình. Năm 2004, Hội Nhạc sĩ Việt Nam đã trao tặng 5 Dòng Kẻ giải "Nhóm nhạc xuất sắc nhất" qua video âm nhạc "Cỏ và mưa" trong chương trình VTV Bài hát tôi yêu lần thứ 3[56]. Sau hàng loạt các thành công diễn ra liên tiếp, ngày 30 tháng 4 cùng năm, nhóm đã đi đến quyết định ở lại Sài Gòn để tiếp tục phát triển sự nghiệp[57]. Nhưng kể từ thời điểm sau đó, trong quá trình biểu diễn để quảng bá cho Em, sự xuất hiện của Son bắt đầu hạn chế[33]. Tuy nhiên vào lúc này, 5 Dòng Kẻ đã trở thành nhóm nhạc nữ có phong cách biểu diễn chuyên nghiệp, nhận được nhiều sự yêu mến của khán giả[17][41] và xuất hiện liên tục trên trang bìa báo chí. Báo Tiền phong thậm chí còn nhận định đây là nhóm nhạc nổi tiếng nhất thời gian đó: "Ở trong nước, 5 cô gái vốn là một nhóm nhạc đang được đánh giá cao về chuyên môn và họ đang có rất nhiều cơ hội để tham gia các chương trình lớn"[58].

2005: Rời nhóm 5 Dòng Kẻ và bứt phá

Nửa đầu năm 2005, 5 Dòng Kẻ vẫn tiếp tục đi biểu diễn ở nhiều địa điểm[55]. Nhưng sau đó do công việc giảng dạy tại trường Đại học Sân khấu và Điện ảnh Hà Nội nên Giáng Son không thể thường xuyên theo sát lịch trình. Vào thời gian này, sự xuất hiện của cô thưa thớt dần trong các buổi biểu diễn, nên việc đó đã ảnh hưởng tới các thành viên còn lại. Để thuận lợi cho công việc sáng tác, giảng dạy của Son và cũng không ảnh hưởng tới nhóm[45][56]; cả năm thành viên sau đó đã cùng bàn bạc và đi đến quyết định khó khăn[59]. Trong lúc đang ở thời kì đỉnh cao[5][60][61], vào ngày 14 tháng 9 năm 2005, 5 Dòng Kẻ chính thức công bố sự ra đi của thủ lĩnh trong một buổi họp báo giới thiệu album phòng thu thứ 2[62], tuy nhiên vị trí của cô không thay thế[63].

Việc một thành viên ra đi ở nhóm nhạc vừa mới bắt đầu thành công đã nhận sự chú ý từ công chúng. Đã có những người cho rằng Son đã có chỗ đứng trong vai trò nhạc sĩ nên tách để kiếm nguồn thu nhập riêng. Trong bài phỏng vấn sau đó, Giáng Son giải thích rằng bản thân cô: "[...]không có khả năng kiếm ra nhiều tiền. Tôi chỉ có thu nhập từ việc đi dạy và đặt bài của các ca sĩ, mà tiền kiếm kiểu ấy thì không thể nhanh và nhiều được. Vì thế đừng nói tôi bỏ nhóm vì tiền, oan lắm"[65]; còn ý định rời nhóm đã xuất hiện từ trước và chỉ quyết định ở thời điểm khi nhóm đã gặt hái được những thành công nhất định[20][65]. Bản thân Son muốn quay lại với vai trò chính là một nhạc sĩ[42]: "[...]nhiều năm hát trong nhóm 5 Dòng Kẻ, trải qua những ngày gian nan khởi nghiệp cho đến lúc giành được chút thành công, chưa bao giờ Giáng Son nghĩ mình là ca sĩ. Mỗi khi lên sân khấu, Giáng Son cảm thấy mình như đang đóng vai người khác, không được là chính mình[66]" và "[...]việc ra đi là vì bản thân mình đầu tiên, mình nghĩ công việc mình ở nhóm thế là đủ rồi. Mình không thể giúp được gì nhiều hơn nữa"[67]. Một số lý do khách quan theo cô chia sẻ là việc di chuyển không linh hoạt đã ảnh hưởng về mặt kinh tế[68], hay những ca sĩ khác khi được cô đưa bài mặc định những bài hát của cô chỉ dành cho 5 Dòng Kẻ, điều đó đã gây nên suy nghĩ, áp lực trong nhóm. Nếu "làm việc và duy trì việc sáng tác trong một vòng quay của áp lực và công việc, tôi không còn giữ chất của mình"[51] và sẽ xáo trộn biến dạng tâm hồn cô[69], mà công việc "sáng tác phải cần sự tĩnh tâm và không gian không ồn ào, náo nhiệt"[52]. Cô lý giải "Các bạn là ca sĩ có tiếng thì được đi nước ngoài nhiều, có tiền nhiều là bình thường[...]. Sự so sánh chỉ ra bất lợi từ lựa chọn của cô, Son nghĩ rằng: "[...]đến 60-70 tuổi vẫn sáng tác được, cái này mình hơn các bạn ca sĩ rồi. Mình nỗ lực và chuyên tâm làm nghề, rồi cái gì đến sẽ đến. Có thể mình chậm hơn mọi người một chút"[70]. Khi được hỏi về cảm xúc sau khi rời nhóm, Giáng Son chia sẻ: "Tất nhiên là buồn nhưng không đến nỗi bị hụt hẫng. Nhóm chỉ tiếc là phải bỏ biết bao công sức mới gây dựng được hình ảnh của 5 Dòng Kẻ như ngày hôm nay", phủ nhận chuyện lục đục nội bộ[71] và cho biết rằng họ vẫn là những người bạn tốt với nhau trong cuộc sống[62]. Sau này, thành viên Lan Hương đã đưa ra lời giải thích cụ thể:

"Thật ra, Giáng Son lúc ấy cũng rơi vào thế chẳng định đừng. Bố mẹ chỉ muốn bạn ấy ở lại Hà Nội nối nghiệp dạy học nên để diễn với nhóm, Son cứ phải bay ra bay vào thường xuyên. Thường đến kỳ học sinh nghỉ, cô giáo Giáng Son mới tranh thủ đi hát, có khi bí quá phải trốn trường. Có lần, 'chẳng may' chương trình trực tiếp truyền hình, bạn ấy về trường bị khiển trách, cuối cùng đành phải chọn cách chia tay"[50].

Trở về Hà Nội, Giáng Son tập trung vào công việc sáng tác và giảng dạy. Trong thời gian này, do thường xuyên sống trong môi trường âm nhạc dân tộc nên Son dần yêu thích và bắt đầu tìm hiểu về đề tài này (đặc biệt là những công trình nghiên cứu bố cô để lại)[69][72]. Cô giải thích là bản thân do có năng khiếu nên tiếp cận nhanh và màu sắc dân gian được đưa vào trong các ca khúc cô viết[52]. Bài hát đầu tiên được viết trong thời gian hoạt động nhóm thưa thớt dần là "Giấc mơ trưa"[73], phần giai điệu của ca khúc đã được viết trong vòng 2 tiếng khi cô dạo giai điệu mở đầu trên piano vào đêm mùng 4 tháng 2 năm 2004[31][48]. Sau đó, Giáng Son lần đầu tiên gặp và đánh dấu tình bạn và sự cộng tác lâu dài cùng nhạc sĩ Nguyễn Vĩnh Tiến qua lời mời của Ngọc Đại để nghe ca khúc "Bà tôi". Khi nghe xong Son đã rất thích và khen ngợi phần ca từ của Tiến, cô chủ động gửi bản nhạc của "Chút nắng vàng bay", "Trôi trong gương", "Nếp ngày" và "Bóng tối Jazz", và trong đó có "Giấc mơ trưa"[48]. 3 tháng kể từ đêm sáng tác "Giấc mơ trưa", Tiến đã hoàn thiện và gửi lại cho cô phần lời của ca khúc[21], mà Son sau đó đánh giá là "[...]hòa hợp kỳ lạ với nhạc"[74][75].

Năm 2005, đánh dấu thời điểm bước ngoặt trong sự nghiệp[76]. "Giấc mơ trưa" qua giọng hát của Khánh Linh đã được lựa chọn tham gia trong chương trình Bài hát Việt 2005 và được bình chọn là "Bài hát của tháng"[77]. Tuy nhiên, thời gian đầu ca khúc được cho là không được nhiều người biết tới hay công chúng chưa thể thẩm thấu[78]. Nhưng bản thu của Thùy Chi sau đó đã phổ biến và lan tỏa tới công chúng[8]. Năm 2006, nhờ hiệu ứng từ "Giấc mơ trưa", Son tiếp tục gửi "Chút nắng vàng bay" tham gia Bài hát Việt qua giọng hát của Nguyễn Ngọc Anh[79], nhưng ca khúc chỉ vào đến vòng chung kết[80].

2006-2007: Giáng Son

Cuối năm 2005, Giáng Son đã có dự định thực hiện một album đầu tay của chính mình: "[...]hi vọng sẽ ra đĩa CD gồm những ca khúc của mình với sự cộng tác của những ca sĩ khác[68]". Mặc dù theo kế hoạch đã định vào thời điểm sau Tết năm 2006[55], Son sẽ phát hành album nhưng cô thông báo rằng: "thời điểm này, hầu hết các nhạc sĩ hoà âm đều đang quá bận bịu nên có lẽ phải đến giữa năm mới hoàn tất được album" và cho biết mình sẽ không trực tiếp thu âm thể hiện trong một bài phỏng vấn tháng 1 năm 2006[55].

Tháng 8 cùng năm, Son di chuyển đến Thành phố Hồ Chí Minh để sản xuất đĩa nhạc[81]. Cô thông báo rằng album sẽ được lên kệ đĩa vào cuối năm 2006. Tuy nhiên, sau đó đĩa nhạc vẫn chưa được ra mắt. Trả lời báo chí tháng 2 năm 2007, những công việc còn lại đang được hoàn thiện[82]; vào tháng 4, Giáng Son giải thích: "[...]vì các nhạc sĩ phối khí bận rộn nên chẳng còn cách nào khác là phải chờ họ xong hợp đồng rồi đến lượt mình"; nhưng cô thông báo rằng công đoạn "[...]thu âm và mix đã xong chỉ cần chờ giấy phép là hoàn thành, hy vọng sẽ phát hành trước 30 tháng 4"[83]. Cuối tháng 5, do nhà thơ Vi Thùy Linh không đồng ý để Son chọn "Khát" là nhan đề album nên đĩa nhạc tới ngày ra mắt phải sửa, việc lựa chọn tên chính mình để thay thế cũng được tiết lộ[84].

Tháng 7 năm 2007, Giáng Son đã chính thức ra mắt album phòng thu mang tên chính mình, để giới thiệu khả năng sáng tác đã dạng trong nhiều phong cách âm nhạc[60][85], và đánh dấu rõ bước ngoặt trong vai trò là một nhạc sĩ[86]. Giáng Son gồm 9 ca khúc được sáng tác từ năm 1999 đến năm 2006[87], trong đó là các ca khúc tiêu biểu trước đó đã tạo dựng thương hiệu "Cỏ và mưa", "Giấc mơ trưa", "Chút nắng vàng bay" và một số thành công sau này "Trôi trong gương", "I Love Music"; về phần phối khí trong album có sự cộng tác cùng nhạc sĩ Võ Thiện Thanh, Phan Cường, Minh Đạo theo thể loại pop chủ đạo xoay quanh blues jazz, dân gian đương đại, R&B, nhạc điện tử[61]; qua phần thể hiện của Mỹ Lệ, Tùng Dương, Khánh Linh và Nguyên Thảo[88][89][90]. Tại Giải thưởng Âm nhạc Cống hiến lần thứ 3, Son vinh dự giành được 1 đề cử ở "Album của năm" và giúp cô trở thành nữ nhạc sĩ đầu tiên có album cá nhân xuất hiện trong hạng mục[91].

Tháng 12 năm 2006, các sáng tác của Giáng Son, Đỗ Bảo, Hồ Hoài Anh, Nguyễn Duy Hùng và Mạnh Quân được lựa chọn để đưa vào tuyển tập Bức thư tình đầu tiên[92], được phát hành bởi Nhà xuất bản Âm nhạc Dihavina và Huy Hoang Bookstore[93]. Sau chuyến tham gia đoàn công tác động viên các chiến sĩ tại Trường Sa đầu năm 2013, Giáng Son đã sáng tác "Trường Sa trong tái tim tôi" theo thể loại nhạc semi-classical[94].

2015-2016: Bóng tối Jazz

Trả lời một bài phỏng vấn vào tháng 11 năm 2005, Giáng Son đã cho biết cô đang tìm tòi và sáng tác theo thể loại blues jazz sau khi ra đời "Cỏ và mưa"[67]. Tháng 7 năm 2007, Son khẳng định: "một dự án khác cũng đang triển khai với một dòng nhạc khác, không phải thể loại trữ tình pop, ballad như CD đầu"[95]. Sau khi Giáng Son được ra mắt, năm 2008 cô mong muốn dự định sản xuất album thứ hai nhưng "[...]cố gắng để vượt qua chính mình"[23].

Ngày 22 tháng 9 năm 2015[96], Giáng Son tiết lộ album phòng thu thứ hai sẽ được phát hành vào tháng 10 tại chương trình Văn hóa–Sự kiện–Nhân vật trên VTV[97]. Ngày 16 tháng 10 cùng năm, cô chính thức phát hành album phòng thu thứ hai, Bóng tối Jazz. Album được sản xuất trong 8 năm bởi chính Son[98], cùng phối khí lần lượt bởi Lê Thanh Tâm và Vũ Quang Trung[61][99]. Bóng tối Jazz, được mô tả là "một câu chuyện tình, những khát khao cháy bỏng khi chạm tới tình yêu và khi mất nhau"[25], bao gồm 10 ca khúc theo thể loại blues, jazz[37], trong đó là các sáng tác từ năm 2004[100]; những tác phẩm đã được công bố "Đêm đợi", "Chạm" và 2 ca khúc phổ biến "Cỏ và mưa", "Thu cạn"[99]; ca khúc chủ đề "Bóng tối Jazz" nằm trong chùm 5 bài hát từng gửi cho Nguyễn Vĩnh Tiến lần đầu được công bố[101]. Sản phẩm được ra mắt thành công cùng nhiều lời khen ngợi từ báo chí và đóng góp cho dòng nhạc blues, jazz của Việt Nam[102][103][104][105]. Bóng tối Jazz đã vinh dự trở thành "Album của năm" tại Giải thưởng Âm nhạc Cống hiến lần thứ 13 và lần đầu tiên Son được đề cử với "Nhạc sĩ của năm"[106].

Tháng 10 năm 2015, Son với vai trò nhạc sĩ đã sáng tác 20 ca khúc pop ballad trong vở kịch Hamlet của Nhà hát Kịch Việt Nam do NSND Anh Tú đạo diễn[107]. Ngày 12 tháng 8 năm 2016, Giáng Son cùng Hà Linh tham gia biểu diễn song ca tác phẩm "Lòng mẹ" (Y Vân) trong chương trình Ngãi mẹ sinh thành[108], được nhóm Xẩm Hà Thành tổ chức nhân dịp ngày lễ Vu Lan tại Laca Café, phố Lý Quốc Sư, Hà Nội[109]. Cùng tháng sau đó, Giáng Son cộng tác cùng nhạc sĩ Nguyễn Cường biên tập album Gió bay về ngàn cho dự án nghệ thuật phi lợi nhuận dành tặng đồng bào Tây Nguyên[110]. Cô góp mặt với ca khúc "Mùa nhớ" qua bản thu của Mai Trang[111]. Ngày 9 tháng 9 năm 2016, Giáng Son tham gia cùng hai tác phẩm "Ngày vừa chớp mắt" và "Hà Nội 12 mùa hoa" qua giọng hát của Khánh Ly trong chương trình Đêm nhiệt đới – kỷ niệm 10 năm thành lập nhóm tác giả M6 tại Nhà hát Tuổi trẻ, Hà Nội[112][113]. Ngày 18 tháng 10 năm 2016, nhóm M6 chính thức phát hành album phòng thu thứ ba cùng tên[114]. Trong đó, cá nhân Giáng Son góp mặt ca khúc "Gửi" qua bản thu âm từ chính cô và "Thức dậy con yêu nhé" của Thùy Chi[115]. Ngày 6 tháng 11 năm 2016[116], Son soạn gần 20 ca khúc cho vở nhạc kịch Kiều của Nhà hát Kịch Việt Nam, đạo diễn bởi NSND Anh Tú[117].

2017-nay

Trong hai ngày 22 và 23 tháng 7 năm 2017, vở kịch operetta Chuyện của dòng sông đỏ của họa sĩ Hoàng Hà Tùng có sự tham gia sáng tác của Giáng Son được công diễn[118]. Ngày 30 tháng 8 cùng năm, Son tiếp tục tham biểu diễn qua sáng tác của chính cô trong chương trình Ngãi mẹ sinh thành 2 của nhóm Xẩm Hà Thành tại rạp Hồng Hà, Hà Nội[119]. Năm 2018, Giáng Son tiếp tục tham gia 2 buổi biểu diễn của nhóm Xẩm Hà Thành trong dịp lễ Giỗ tổ nghề hát xẩm, được tổ chức vào ngày 7 tháng 4 tại tượng đài Vua Lê và đình Nam Hương Vua Lê, phố Lê Thái Tổ, khu phố đi bộ hồ Gươm; cùng ngày 30 tháng 9 chỉ ở tại tượng đài[120]. Năm 2019, sau khi được chọn để phổ nhạc từ bài thơ của vị Trụ trì Đại Bảo tháp Mandala Tây Thiên, Son đã sáng tác "Tây Thiên ca" do Phương Nga trình bày và ca khúc cũng là chủ đề của chương trình nghệ thuật nhân Đại lễ cầu an Xuân Kỷ Hợi 2019 tại Bảo tháp Tây Thiên, Vĩnh Phúc[121].

Giám khảo

Giáng Son giữ vị trí giám khảo cho nhiều các cuộc thi về âm nhạc tại Việt Nam. Son lần đầu tiên giữ vai trò giám khảo trong hội đồng nghệ thuật của Sao Mai điểm hẹn 2008[122]. Sau đó, lần lượt là vòng sơ khảo miền Trung cho Đồ Rê Mí 2009[123], Ngôi sao trẻ 2013[124], Giọng hát hay Hà Nội 2014[125], MMC 2016[126], Nhí tài năng 2016[127], CEG Music Festival 2017[24][34], Giọng ca vàng doanh nhân 2017[128], Ngày hội âm nhạc hè 2017[129] và đặc biệt lần đầu tiên tham gia chương trình truyền hình qua Bài hát hay nhất (mùa 1)[130]. Năm 2018, cô tiếp tục vai trò huấn luyện viên trong Bài hát hay nhất (mùa 2)[131], Giọng hát hay Hà Nội[132] và CEG Music Festival 2019[85].